اقتصادبرتر
ساتنا و پایا دو سامانه خدماتی بانکداری الکترونیک است که چندسالی است مورد توجه مردم قرار گرفته است ولی هنوز برخی تفاوت انتقال ساتنا و پایا را کامل نمی دانند دراین مقاله سعی شده است تا بررسی کاملی از تفاوتهای این دو سامانه در بخش انتقال ها باشد.
تهران – اقتصادبرتر – 29 خرداد 98
به گزارش #اقتصادبرتر ، شیوه انتقال پول در بین حسابهای بانکی در شرایط کنونی یکی از مهم ترین موضوع هایی است که مردم به صورت روزمره با آن سر وکار دارند، در حقیقت با توجه به گسترده شدن فضای مجازی در نقاط مختلف کشور به جرات می توان گفت که حداقل نیمی از جایجایی های پولی در بین حساب های بانکی از طریق اینترنت انجام می گیرد.
ساتنا و پایا مخفف چیست؟
ساتنا مخفف سامانه تسویه ناخالص آتی است. پایا نیز به معنای سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی یا ACH می باشد. تعریف هر دو سامانه ساتنا و پایا را می توان محصولاتی از بانکداری الکترونیک دانست که امکان واریز و انتقال وجه را از طریق اینترنت و بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک برای مشتریان فراهم می کنند. این دو سامانه در نگاه اول شاید بسیار شبیه به یکدیگر به نظر برسند. می توان گفت در واقعیت نیز به همین شکل است. ولی تفاوت هایی اندک بین این دو امانه وجود دارد که موجب تفاوت کلی آن ها در نوع کاربردشان شده است که در ادامه به این تفاوت ها اشاره ای خواهیم داشت.
ساعات انتقال وجه پایا و ساتنا
پیش از این انتقال وجوه در این سامانه هر روز یک بار انجام می گرفت. ولی طبق اعلام بانک مرکزی در حال حاضر ساعات جدید انتقال وجه پایا به صورت دو بار در هر روز کاری می باشد. بدین ترتیب اگر بین ساعات ۱۷ عصر تا ۴ صبح عملیات انتقال وجه را انجام دهید، وجه مورد نظر در ساعت ۵ صبح به حساب مقصد واریز خواهد شد. اگر این کار را بین ساعت ۵ صبح تا ۱۶ عصر انجام دهید، عملیات انتقال وجه در ساعت ۱۷ تکمیل خواهد شد. البته در زمان انتقال وجه ساتنا هم محدودیت هایی در نظر گرفته شده است. به طوری که اگر در خارج از ساعات کاری اعلام شده از سوی بانک، درخواستی در ساتنا ثبت شود رسیدگی یه آن در روز بعد انجام خواهد گرفت. ولی به صورت کلی انتقال وجوه در ساتنا طی مدت زمانی بسیار کمتری نسبت به سامانه پایا صورت می گیرد. البته مزیتی که در سیستم پایا وجود دارد این است که شما می توانید با استفاده از این سامانه، مقدار انتقال وجه را مشخص کنید ولی انجام آن را به تاریخی مشخص در روزهای آینده موکول نمایید. مزیت این روش در این است که شما قادر خواهید بود قبل از فرا رسیدن موعد انتقال وجه، آن را لغو نمایید.
سیستم پایا به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند دستور پرداختهای متعدد را از جانب بانک مبدا دریافت، پردازش و برای انجام به بانکهای مقصد ارسال کند.
همچنین بانکها نیز می‌توانند دستور پرداختهای مشتریان خویش را به صورت انفرادی یا انبوه، دریافت و برای پایاپای و انجام در بانکهای مقصد به «پایا» ارسال کنند. این سامانه تراکنش‌های C۲C,B۲C,B۲B را پوشش می دهد و دارای دو زیرسامانه است که عبارتند از واریز مستقیم (وم) و برداشت مستقیم (بم).
پایا ارائه خدمات زیر را در شبکه بانکی میسر خواهد ساخت
۱. پرداخت الکترونیکی اقساط تسهیلات: بسیاری از تسهیلات‌گیرندگان، دریافتی‌های مستمر خود را در بانکی غیر از بانک تسهیلات‌دهنده دریافت می‌کنند. بر این مبنا استفاده از خدمات «پایا» امکان واریز وجه اقساط تسهیلات را بدون نیاز به مراجعه به شعب دو بانک و انتقال فیزیکی اسکناس، ایران‌چک یا اسناد بانکی کاغذی میسر خواهد ساخت.
۲. پرداخت حقوق و مستمری: در حال حاضر سازمان‌ها برای پرداخت حقوق یا مستمری کارکنان یا بازنشستگان ناچارند برای تمامی تابعان خود در یک بانک حساب افتتاح کنند. استفاده از امکانات «پایا» به سازمان‌ها و کارکنان و بازنشستگان آنها امکان می‌دهد تا بدون نیاز به افتتاح حسابهای متعدد در بانکهای مختلف بتوانند حقوق یا مستمری خود را از طریق واریز به حسابی که مدنظر کارکنان است دریافت کنند. این ویژگی به صورت ضمنی از تعدد حساب‌ها در شبکه بانکی کشور خواهد کاست.
۳. پرداخت سود سهام و اوراق بهادار: شرکت‌هایی که دارای تعداد انبوهی سهامدار هستند می‌توانند با استفاده از امکانات «پایا» بدون نیاز به افتتاح حساب برای تک‌تک سهامداران یا ارائه فیش برای دریافت سود سهام، وجوه را مستقیماً به حساب سهامداران واریز کنند.
از طریق هسته برداشت مستقیم (انتقال معکوس) «پایا»، برای اولین بار در کشور امکان ارائه خدمات بانکی مبتنی بر دستور پرداختهای پیش‌تاییدشده را به صورت بین بانکی میسر می‌سازد. هسته پردازشی برداشت مستقیم، طیف وسیعی از خدمات پرداخت بانکی انفرادی و انبوه، نظیر پرداخت قبوض، پرداخت اجاره‌بها، اقساط تسهیلات و نظایر آن را به صورت بین‌بانکی امکان‌پذیر خواهد ساخت. همچنین عملکرد خدمات مبتنی بر هسته برداشت مستقیم همانند واگذاری چک در بانکهای مقصد بوده و می‌تواند جایگزین بخش بزرگی از پرداخت های مبتنی بر چک نیز شود.
به طور قطع برای بسیاری از ایرانیها این اتفاق افتاده است که وقتی وارد اینترنت بانک خود به منظور انتقال وجه می شوند با دوگزینه “ساتنا” و “پایا ” برخورد می کنند، درحقیقت هر دو سیستم این دو سیستم سامانههای سریع وقابل اطمینانی به منظور انتقال وجه بانکی هستند اما تفاوت این دوسامانه با یکدیگر موضوع مهمی است که شاید بسیاری از ایرانی ها نسبت به آن بی اطلاع باشند.
تفاوت اصلی ساتنا و پایا
در واقع سامانه “پایا ” همان استفاده از روشهای الکترونیکی به منظور جابجایی وجه بانکی به میزان خرد است و از سامانه ” ساتنا” به منظور پرداختهای کلان وحواله های فوری استفاده میشود.
البته نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که هیچ کارمزدی به منظور استفاده از سامانه های پایا و ساتنا در نظر گرفته نشده است.
از سوی دیگری از لحاظ زمانی نکته پر اهمیت این است که در سیستم ساتنا عملیات بانکی طی نیمساعت انجام میگیرد ولی در سیستم پایا انجام کامل پرداختی وجابجایی وجه بانکی بین یک تا دو ساعت طول می کشد.
کدام سامانه محدودیت انتقال دارند
میزان مبلغ به منظور جابجایی پول را می توان از دیگر تفاوتهای مهم این دو سامانه دانست به طوری که در سامانه پایا می توان هر مبلغ به هر میزان ممکن را جابجا کرد ولی برای سامانه ساتنا شاهد محدودیت به لحاظ انتقال وجه بانکی هستیم که این اتفاق از سال 1391 به بعد رخ داد.
البته در انجام تسویه بین بانکی در سیستم پایا استفاده از سیستم ساتنا در اولویت است که به این منظور پایا به صورت مستقیم به ساتنا متصل میشود وعملیات تسویه در پایان هر چرخه پایا به صورت کاملا خودکار انجام می گیرد.
در سیستم ساتنا واریز وجه به حساب مشتری به صورت کاملا تفکیک شده وبا درخواست بانک مرکزی وبانک مقصد در زمان کمتر از 2 دقیقه انجام می گیرد که میزان انجام این گونه عملیاتهای بانکی در بانکهای مختلف کشور متفاوت است و از این نظر نوع بانک مهم است ولی در استفاده از سامانه پایا ارسال وجه بانکی از بانک مبدا به بانک مقصد در فواصل زمانی 2 ساعته در ساعتهای اداری انجام می گیرد که از این موضوع به عنوان یک ایراد مهم برای سیستم پایا نسبت به ساتنا محسوب می شود.
اما درباره میزان انتقال وجه بانکی در سیستم ساتنا و پایا باید به این نکته مهم اشاره کنیم که سقف میزان انتقال پول در سامانه((پایا)) به 15 میلیون تومان می رسد ولی در سیستم ((ساتنا)) حداکثر میزان انتقال پول در یک جابجایی بانکی 50 میلیون تومان است.
مزایای ساتنا و پایا
به طورقطع در کنار تفاوت هایی که دو سامانه ساتنا و پایا به منظور انجام عملیات بانکی دارند این دوسامانه از مزایایی هم برخوردار هستند به طوری که استفاده از سامانه ساتنا در بین خود بانکها به منظور جابجاییهای پولی و بانکی بسیار مرسوم است.
البته انجام بسیاری از معاملات اقتصادی همچون خرید و فروش ملک و خودرو استفاده از سامانه ساتنا به طور معمول غیرقابل اجتناب است، از سوی دیگر با توجه به اینکه برای جابجایی مبالغ خرد از سامانه پایا استفاده میشود طی چند سال اخیر حقوق بسیاری از کارمندان دولت، بازنشستگان، مستمریبگیران، پرداخت سود سهام و اوراق بهادار و پرداخت اقساط تسهیلات وامهای بانکی با استفاده از سامانه پایا انجام میگیرد.
موضوع مهم دیگر دراستفاده از سامانه ساتنا و پایا عدم اخذ کارمزد است به طوری که بسیاری از مبالغ سنگین پولی که شاید به جرات گفت که امکان انتقال آنها از طریق سایر راههای ممکن اسنادی و پولی در شرایط کنونی دشوار به نظر می رسد با استفاده از این دو سامانه به سهولت می توان انجام داد.
البته نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که که سامانه “پایا” در درون خود دارای دو هسته جداگانه «انتقال اعتبار» و «برداشت مستقیم» است که ارایه خدمات ارزش‌افزوده را برای بانکها میسر می‌سازند.
هسته انتقال اعتبار یا انتقال مستقیم همانند یک سامانه حواله بین بانکی عمل می‌کند با این تفاوت که این سامانه علاوه بر پذیرش حواله‌های انفرادی قادر خواهد بود تا حواله‌های انبوه شامل تعداد بسیار زیادی دستور پرداخت را نیز از بانکها و مشتریان آنها دریافت و پردازش می کند.
بنابراین به طور قطع نمی توان این واقعیت را انکار کرد که سامانه های بانکی “ساتنا ” و ” پایا ” موجب شده اند تا نقل و انتقالات پولی در سطوح مختلف از خردگرفته تا کلان به سهولت انجام شوند اما ایجاد زیر ساختهای لازم به منظور بهره برداری لازم و مناسب از این سامانه های بانکی موضوع مهمی است که به طور قطع باید مورد عنایت ویژه مدیران بانکی وحتی مسوولان عالی رتبه کشورمان قرار بگیرد هرچند ایجاد بسترسازی های لازم به منظور راه اندازی ((بانکداری الکترونیک)) در ایران مساله حیاتی است که طی چند سال اخیر فقط درباره در ایران صحبت شده است ولی هنوز به طور عملیاتی شاهد وقوع اتفاق های مثبت وسازنده در این زمینه نبوده ایم. در شرایط کنونی که کشور در فضای پسا برجام قراردارد وبسیاری از تحریم های بانکی ایران لغو شده اند بانک های ایرانی به منظور ایجاد یک فضای مجازی موثر برای مشتریان خودشان نباید از هیچ کوششی دریغ کنند هرچند اتصال به بانک های بین المللی می تواند یکی از راهکارهای مهم برای بانک های ایرانی به منظور ایجاد فضای مجازی قابل اطمینان در کشور جهت نقل و انتقالات پولی وبانکی باشد.
