یکی از مواردی که هنگام واریز وجه نقد برای مشتریان بانکی سوال ایجاد می‌کند این است که انتقال وجه با شبا چقدر طول می‌کشد و تفاوت آن با شماره حساب یا شماره کارت چیست؟ و اگر تفاوتی وجود ندارد چرا سامانه‌ها مختلف از روش‌های گوناگونی برای انتقال وجه استفاده می‌کنند؟
در جواب این سوال باید متذکر شد که اساساً شبا پروتکلی برای پرداخت نیست بلکه نوعی شناسه بانکی است. از طرف دیگر سرعت عملیات انتقال وجه به سامانه‌ای که برای این منظور استفاده می‌شود بستگی دارد. بنابراین لازم است مقدمه‌ای کوتاه بر شبا و سامانه‌های مختلفی که از این شناسه برای تراکنش‌های مالی استفاده می‌کنند، گفته شود.
شبا چیست؟
شماره حساب بانکی ایرانیان یا معادل بین الملی آن که مخفف International Bank Account Number (شماره حساب بین‌المللی بانک) است و به اختصار IBAN گفته می‌شود، یک استاندارد بین‌المللی برای شناسایی حساب‌های بانکی می‌باشد. این استاندارد فرمت‌های مختلفی در کشورهای مختلف دارد. معمولاً از این کد هنگام واریز پول با واحد یورو به بانکهای کشورهای اروپایی استفاده می‌شود. شماره شبا در ایران جهت انتقال وجه بین بانکی و بین المللی استفاده می‌شود. در پست شماره شبا چیست و نحوه استفاده از شبا چگونه است؟ میتوانید اطلاعات جامعی در مورد شماره شبا کسب کنید.
نحوه دریافت شماره شبا
هر شماره حساب بانکی، قابل تبدیل به یک شماره شبا می‌باشد. برخی بانکها امکان تبدیل شماره کارت به شماره شبا را نیز فراهم کرده‌اند. از طریق صفحه راهنمای دریافت شماره شبا راهنمای جامعی برای تبدیل شماره کارت به شبا یا شماره حساب به شبا برای تمام بانکهای کشور را ملاحضه بفرمایید.
در ادامه سامانه‌های مختلفی که برای انتقال وجه با استفاده از شماره شبا در حال حاضر قابل استفاده هستند، با ذکر مزایا و معایب بررسی می‌گردند.
۱. پایا
پایاپای الکترونیک (پایا) زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی حسابی انبوه به شمار آمده و ستون فقرات حواله‌ها و انتقال وجه بین بانکی را در کشور تشکیل می‌دهد. «پایا» به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند دستور پرداختهای متعدد را از طرف بانکها دریافت، پردازش و برای انجام به بانکهای مقصد ارسال نماید. متناظراً بانکها نیز می‌توانند دستور پرداختهای مشتریان خود را به صورت انفرادی یا انبوه دریافت و برای پایاپای و انجام در بانکهای مقصد به «پایا» ارسال کنند.
سامانه پایاپای الکترونیک در درون خود دارای دو هسته جداگانه «انتقال اعتبار» و «برداشت مستقیم» است که ارایه خدمات ارزش‌افزوده را برای بانکها میسر می‌سازند.
در حال حاضر با استفاده از سامانه پایا ارسال به بانک در ساعت‌های مشخصی و به صورت دسته‌ای از بانک مبدا به بانک مقصد و در ساعات ۴ عصر و ۴ صبح صورت می‌گیرد. بنابراین انتقال وجه با این سامانه ممکن است تا ۱۲ ساعت طول بکشد. البته لازم به ذکر است انتقال وجه پایا، تنها در روزهای کاری صورت می‌پذیرد.
کاربرد اصلی این سامانه، مکانیزه کردن پرداختهای خرد بین بانکی با تعداد انبوه برای مشتریان است که پس از تکمیل مراحل پیاده سازی، ارائه خدمات از طریق اینترنت را نیز میسر می‌سازد. به کمک این سامانه، بانکهای عضو آن می‌توانند بنا به درخواست مشتری، دستور واریز و یا برداشت وجوه در حساب‌های سایر بانکها صادر نمایند.
بانک مرکزی با پیاده سازی این سامانه، امکان حواله الکترونیکی پول از حسابی در یک بانک به حسابی در بانک دیگر (بین بانکی) را فراهم کرده است. مشتریان بانکها با استفاده از پایا می توانند پول را از حساب خود به حسابی در بانک دیگر به صورت الکترونیکی حواله نمایند.
۲. ساتنا
ساتنا سرنام عبارت سامانه تسویه ناخالص آتی می‌باشد که از آذر ۱۳۸۵ به منظور پوشش انتقالات بینبانکی الکترونیک راه‌اندازی شده است.
ساتنا سامانه‌ای الکترونیکی است که پردازش و تسویه تراکنش‌های بینبانکی و دستور پرداختهای فوری را به صورت انفرادی و آنی انجام می‌دهد؛ و جایگزین چکهای رمزدار بین بانکی و اسکناس و چکهای مسافرتی است.
در این سامانه مشتریانی که در بانک دارای یکی از انواع حساب (جاری، پس‌انداز و مدت‌دار) می‌باشند، می‌توانند نسبت به انتقال وجه (مبالغ بیش از یکصد و پنجاه میلیون ریال) به حساب خود یا سایر افراد در سایر بانکها در همان روز اقدام کنند. ساتنا جایگزین کاملی برای چکهای رمزدار بینبانکی است. در حال حاضر زمان لازم برای انتقال وجه با استفاده از این سامانه بین ۲ ثانیه تا ۲۰ دقیقه در بانکهای مختلف متفاوت است.
تسویه مبادلات بینبانکی در این سامانه به‌صورت آنی، قطعی، نهایی و برگشت‌ناپذیر انجام می‌گیرد، مشروط بر اینکه حساب تسویه بانک دارای مانده کافی برای انجام تسویه باشد، در غیر این‌صورت مبادلات تا تأمین نقدینگی و تا پایان روز در صف انتظار قرار گرفته و در صورت عدم تأمین نقدینگی، درخواست‌های مربوطه ابطال و برگشت داده می‌شوند. بنابراین این سامانه برای دو کاربرد اساسی بانکها، شامل تسویه بینبانکی و انجام پرداختهای کلان و تجاری ایجاد شده است.
مطلب مرتبط:
نحوه انتقال وجه با شماره شبا (آموزش ویدیویی)
سقف انتقال وجه با شماره شبا
انتقال وجه با استفاده از شماره شبا در سیستم بانکی کشور از طریق یکی از سامانه‌های پایا یا سانتا صورت می‌پذیرد. در این بخش سقف قابل انتقال در هر کدام از این سامانه‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سامانه پایا (سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی)
برای مبالغ پایین‌تر با تکرر بیشتر استفاده می‌شود. برای ثبت حواله پایا سه راه وجود دارد:
۱- شعبه بانک: در این حالت حداکثر مبلغ انتقال ۵۰۰ میلیون ریال است.
۲- اینترنت بانک: حداکثر مبلغ هر حواله پایا از این روش ۱۵۰ میلیون ریال است. اما مجموع مبالغ انتقال در هر روز نباید بیشتر از ۶۰۰ میلیون ریال باشد.
۳- موبایل بانک: با استفاده از موبایل بانک هم می‌توان حواله پایا ثبت کرد. حداکثر مبلغ قابل انتقال از این طریق ۱۵۰ میلیون ریال است.
سامانه ساتنا
برای انجام ساتنا دو راه وجود دارد:
۱- شعبه بانک: که در این حالت مبلغ انتقال نامحدود است.
۲- اینترنت بانک: حداکثر مبلغ انتقال با این روش با استفاده از رمز ثابت ۵۰۰ میلیون ریال و با استفاده از دستگاه توکن ۲ میلیارد ریال است.
انتقال وجه با اپلیکیشن جیبی‌مو:
افراد از طریق اپلیکیشن کیف پول جیبی‌مو، پس از احراز هویت، می‌توانند روزانه تا ۱۰ میلیون تومان (حتی بیشتر در صورت داشتن کسب‌وکار و احراز هویت کامل‌تر) دریافت یا پرداخت پول با دوستان و آشنایان خود داشته باشند.
همچنین کسب‌وکارها در نسخه وب جیبی‌مو، پس از احراز هویت کامل، بدون نیاز به مراجعه به شعب بانک، تنها با داشتن شماره شبا فرد مقابل می‌توانند تا ۵۰۰ میلیون ریال در هر تراکنش و بدون محدودیت سیستمی روزانه انتقال وجه داشته باشند.
*ویژه کسب‌وکارها: جیبی‌مو از کسب‌وکارها دعوت می‌کند تا از درگاه پرداخت واسط جیبی‌مو یا خدمت صدور فاکتور برای دریافت هزینه‌ها از مشتریان خود استفاده کنند. کسب‌وکارها علاوه بر دریافت درگاه در کمتر از ۲۴ ساعت و تسویه حساب سریع، خدمات انتقال وجهِ جیبی‌مو را به صورت پنل تحت وب و یا API با کمترین هزینه دریافت می‌کنند و از آن می‌توانند برای پرداختهای گروهی، تسویه حساب یا تسهیم وجوه با تأمین‌کنندگان کالا یا خدماتشان، پرداخت جایزه به کاربران و یا راه‌اندازی باشگاه مشتریان استفاده کنند.
[به روز رسانی]
طبق اطلاعیه بانک مرکزی در خصوص تراکنش‌های سامانه‌های بین بانکی، از بیستم آذر ماه ۱۳۹۸، تراکنش‌های کلیه سامانه‌های بین بانکی به ازای هر شخص در ۲۴ ساعت از درگاه‌های غیر حضوری به ۱ میلیارد ریال محدود می شود. مشتریان بانکها می‌توانند برای انجام تراکنش‌های بالاتر از این مبلغ کماکان به شعب بانکها مراجعه کنند.
لینک‌های مفید:
رمز پویا بانک خود را چطور فعال کنیم؟ راهنمای جامع
چگونه درگاه پرداخت جعلی را تشخیص دهیم؟
انواع چک بانکی: چک تایید شده، چک تضمین شده، چک بین بانکی (رمزدار) و چک مسافرتی